آرایش شبکه دسترسی در آپارتمان
نوع و آرایش شبکه دسترسی در آپارتمان ها تأثیری اساسی بر طراحی و پیکربندی اجزاء مختلف ساختمان دارد.
انواع دسترسی عبارتند از:
- خصوصی– آپارتمان‌هایی که درب ورودی مخصوص به خود داشته و به طور مستقیم به فضاهای بیرونی دسترسی دارند.
- عمودی– دسترسی مستقیم به آپارتمان‌ها از طریق یک آسانسور مشترک یا پله مرکزی
- افقی– دسترسی به آپارتمان‌ها از طریق یک کریدور مشترک که به آسانسور یا باکس پله متصل می‌شود.
۱. دسترسی خصوصی
این آرایش شبکه دسترسی در آپارتمان مخصوص واحدهایی است که دارای دسترسی مستقیم از سمت خیابان، حیاط یا باکس پله اختصاصی هستند. هیچ فضای مشاع یا فضای دسترسی عمومی وجود ندارد. این آرایش شبکه دسترسی در آپارتمان محدود به ساختمان‌های یک طبقه و دو طبقه است. علاوه‌بر‌این، در برخی موارد پنت هاوس یک ساختمان بلندمرتبه ممکن است دارای یک دسترسی اختصاصی باشد، اما هزینه و فضای مورد نیاز آن از عوامل محدودکننده طراحی است.
مزایای دسترسی‌های خصوصی عبارتند از:
- ارتقاء پویایی فضای خیابان به دلیل افزایش تعداد ورودی‌ها
- حفظ بیشتر حریم خصوصی برای ساکنین
۲. دسترسی مشترک عمودی
دسترسی عمودی امکان طراحی ساختمان حول یک هسته‌ی مرکزی از جنس پله، آسانسور یا هر دو را فراهم می‌کند.
در این آرایش، آپارتمان‌ها دارای دسترسی مستقیم از سمت هسته‌ی مرکزی یا یک فضای سیرکولاسیون در اطراف آن هستند که این امر امکان طراحی تعداد واحدهای آپارتمانی بیشتری را در هر طبقه فراهم می‌کند.
ساختمانی که حول یک هسته‌ی عمودی مجزا طراحی شده اغلب با عنوان یک برج شناخته می‌شود.
مزایای استفاده از این شیوه دسترسی عبارت است از:
- حریم خصوصی ساکنین در مقایسه با دسترسی افقی بیشتر حفظ می‌شود.
- هسته‌ی عمودی می‌تواند داخل ساختمان یا بیرون از آن قرار گیرد.
- هسته‌ی عمودی،در صورت جفت یا چندتایی بودن، می‌تواند به نماسازی و ایجاد ریتم در ساختمان کمک کرده و نور و تهویه‌ی فضاهای مشاع را تأمین کند.
- در مقایسه با ساختمانی با یک راهروی دو طرفه‌ی طولانی، این شیوه دسترسی می‌تواند فضای مفید هر طبقه را افزایش دهد.
- این آرایش فضایی فرصت بیشتری برای تعاملات اجتماعی میان ساکنین فراهم می‌کند، در حالی که تعداد آپارتمان‌ها را در یک مقیاس قابل مدیریت نگه می‌دارد.
- با استفاده از این شیوه می‌توان ترکیب متنوعی از واحدهای آپارتمانی طراحی کرد.
- بیشتر بخوانید: طراحی آپارتمان لوکس و هوشمند
۳. دسترسی مشترک افقی
آرایش افقی شبکه دسترسی منجر به طراحی ساختمان‌هایی می شود که طول در آنها بیش از ارتفاع است.
راهروی دسترسی می‌تواند در داخل ساختمان، بیرون آن یا در اطراف یک آتریوم قرار بگیرد. در صورتی که این راهروی دسترسی به شکل بیرونی طراحی شود باید به گونه‌ای باشد که بیشتر از ۸ واحد آپارتمان در یک ردیف قرار نگیرند.
کریدورهای دسترسی یک طرفه
یک راهرو یا کریدور دسترسی یک طرفه در امتداد یک وجه خارجی ساختمان یا آتریوم قرار می‌گیرد. دسترسی به واحدهای مسکونی تنها از یک طرف امکان‌پذیر است و اگر این کریدور در طبقات مختلف تکرار شود ممکن است دسترسی به یک واحد از دو طبقه امکان‌پذیر باشد. در این آرایش دسترسی امکان طراحی واحدهایی با یک یا دو نمای اصلی وجود دارد.
مزایای استفاده از راهروی یک طرفه در شبکه دسترسی ساختمان
- عرض کلی ساختمان در مقایسه با سیستم راهروهای دو طرفه کمتر است، بنابراین این شیوه دسترسی برای سایت‌هایی با عرض محدود بهتر است.
- جهت‌گیری همه آپارتمان‌ها به یک سمت مشخص است.
- راهروهای خارجی از نور و تهویه‌ی طبیعی برخوردار هستند.
- اگر راهروها در بیرون از ساختمان قرار گرفته باشند، امکان طراحی واحدهایی با جهت‌گیری دوطرفه و تهویه متقابل وجود دارد.
- این شیوه دسترسی ممکن است در ترکیب با کریدورهای دسترسی دو طرفه استفاده شود.
باید توجه داشت در ساختمان‌های بلندمرتبه کریدور دسترسی بیرونی اغلب فضایی جذاب، راحت و امن نیست. این فضا نیازمند طراحی ویژه‌ای است تا به خوبی با فرم ساختمان هماهنگ شود، جزء مجزایی به نظر نرسد، آسایش اقلیمی فراهم کند و امن به نظر برسد.
می‌توان در اطراف پله‌ها یا آسانسور فضایی برای شکل‌گیری یک لابی در نظر گرفت. این فضا باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا به عنوان یک فضای اجتماعی عمل کند و افراد بتوانند در آن توقف کنند و تعامل داشته باشند.
توصیه می شود از تغییر مصالح و پوشش مناسب برای راه‌های دسترسی خارجی استفاده شود.
بهتر است در اطراف درها و در امتداد کریدورها فضاهایی برای حضور ساکنین و برقراری تعاملات اجتماعی طراحی شود. این فضاها می‌توانند به عنوان یکی از نقاط مثبت ساختمان در نظر گرفته شوند.
با بلندتر شدن ساختمان‌ها، راهروهای خارجی می‌توانند حس ناامنی ایجاد کنند. در این حالت ارتفاع نرده باید حداقل تا میزان 1.2 متر افزایش پیدا کند. برای ساختمان‌های بیش از 10 طبقه بایستی این عدد ۱.۴ متر در نظر گرفته شود. استفاده از نرده‌های توپر حس امنیت بیشتری به افراد می‌دهد.
بهتر است پنجره‌هایی به سمت این فضا در نظر گرفته شود. البته باید توجه داشت که طراحی این بازشوها باید به گونه‌ای باشد که حریم خصوصی ساکنین حفظ شود.
فاصله گرفتن کریدور دسترسی از نمای ساختمان می‌تواند مشکلات مربوط به حفظ حریم خصوصی اتاق‌های خواب را حل کند، به افراد این امکان را بدهد که پنجره‌های خانه را باز کنند و همچنین، طراح مسائل مربوط به ضوابط آتش را بهتر حل کند.
کریدورهای دسترسی دو طرفه
در این آرایش شبکه دسترسی در آپارتمان، راهرو داخل ساختمان قرار می‌گیرد. دسترسی به واحدهای آپارتمانی از دو سوی این کریدور امکان‌پذیر است، بنابراین آپارتمان‌ها عمدتا تک‌وجهی هستند. آپارتمان‌های قرار گرفته در گوشه‌ها و آپارتمان‌های چند طبقه عموماً دو وجهی هستند و به راهروهایی در طبقات مختلف دسترسی دارند. عرض کلی یک ساختمان با کریدور دسترسی دو طرفه بیش از ساختمانی با راهروی یک‌طرفه است و لازم است راهکارهای طراحی متناسب با ساختمان‌هایی که دارای نمای اصلی در دو جبهه هستند برای چنین ساختمانی در نظر گرفته شود.
مزایای استفاده از یک کریدور دسترسی دو طرفه عبارت است از:
- کارایی بیشتر فضای حرکتی در مقایسه با کریدورهای دسترسی یک طرفه
- تراکم کلی بیشتر واحدهای مسکونی، که ممکن است یکی از ملزومات طراحی در مراکز شهرها یا نقاطی که دارای دسترسی خوبی به حمل‌و‌نقل عمومی و امکانات رفاهی هستند، باشد.
- امکان توسعه ساختمان‌هایی با دو جبهه اصلی، در سایت‌هایی که دارای این پتانسیل هستند.
- فرصتی برای تنوع بیشتر در ترکیب آپارتمان‌ها به دلیل عرض (عمق) بیشتر ساختمان.
بهتر است تعداد آپارتمان‌ها مجاور یک کریدور دو طرفه محدود شود. دیگر مواردی که لازم است در طراحی مد نظر قرار بگیرند عبارتند از:
- وجود پنجره‌هایی در انتهای راهرو برای تأمین نور، تهویه و دید به مناظر اطراف
- ایجاد فضای بیشتر در اطراف آسانسورها و حوزه‌های حرکتی، به منظور طراحی لابی، فضایی که ساکنین می‌توانند در آن تعاملات اجتماعی داشته باشند.
- بیشتر شدن عرض و ارتفاع کریدور، به ویژه در اطراف درها، تا حس گشودگی فضایی برای افراد ایجاد شود.
- استفاده از یک آتریوم در طراحی ساختمان هایی که عمق پلان در آنها زیاد است. طراحی آتریوم امکان نفوذ نور طبیعی را در میانه‌ی ساختمان فراهم می‌کند.
در ساختمان‌هایی با یک کریدور دسترسی یک طرفه یا دو طرفه، در صورتی که واحدی دسترسی مناسب به نور طبیعی و فضای بیرونی ندارد، می توان با دوبلکس کردن آن واحد این مشکل را برطرف کرد. این آپارتمان‌ها با عنوان آپارتمان‌های “up-and-over” شناخته می‌شوند. در چنین آپارتمان‌هایی فضای نشیمن بازشوهایی در دو طرف خواهد داشت.
چرا کارند؟
در سال ۱۳۸۳، زهرا سربندی و علی شریعتی با فوق لیسانس معماری از دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی، گروه طراحی معماری کارند را تأسیس کردند. فعالیت‌های این گروه در دوره فعالیت خود، شامل طراحی پروژه‌های معماری با اهداف و کاربری‌های متنوع در مقیاس‌های مختلف است که باعث کسب جوایز داخلی و خارجی برای آنها شده است. هدف اصلی این گروه، از طریق مطالعه و بررسی معماری سنتی ایران و تأکید بر مفاهیم زمین مدار و معماری مرتبط با مکان، به شکلی معاصر و نوین، هویتی جدید به معماری خود بخشند. از جمله زمینه‌های کاری این گروه، طراحی ویلا است که با اجرا پروژه‌های متعدد در این حوزه درسرتاسر ایران به خوبی هنر خود را به منصه ظهور گذاشته‌اند.
منبع
پروژه های گروه معماری کارند
